Skip to main content

File Transfer Protocols (Linux)

 Salam dostlar,

Bu məqaləmdə sizə məlumat mübadiləsi (data transfer) məqsədilə istifadə olunan məlumat mübadiləsi protokolları (file/data transfer protocols) haqqında bəhs edəcəm. Beləliklə, istifadə etdiyimiz kompüterlərdə (windows, linux və s. əməliyyat sistemlərində) hər birimiz məlumat mübadiləsi həyata keçiririk ki, bu məlumat mübadiləsi zamanı istər fiziki olaraq "usb drive", istər proqram təminatı olaraq bəzi "tool"-lara, istərsə də virtual olaraq şəbəkə və s. tipli məlumat mübadiləsi vasitələrinə istinad edirik. Məlumat mübadiləsi vasitələri (tools) həm "GUI" (graphical user interface), həm də "CLI" (command line interface) olmaqla müxtəlifdir, eləcə də "Linux" əməliyyat sistemində istifadə olunan bəzi məlumat mübadiləsi protokolları aşağıdakılardır:

  • FTP (File Transfer Protocol) şəbəkədə olan (server --> client) "host"-lar arasında məlumatların paylanması və ya fayl (məlumat) mübadiləsini həyata keçirən protokoldur və "ftp" əmrinin "linux" terminalda icra edilməsi aşağıdakı kimidir:

ftp Hostname/Domain_name/IPAddress

ftp>

  • FTPS (File Transfer Protocol Secure) "TLS" və "SSL" üzərindən olan bir "FTP"-dir, bu zaman ötürülən məlumat mübadiləsi şifrələnmiş olur və "ftps" əmrinin "linux" terminalda icra edilməsi aşağıdakı kimidir:

ftp-ssl Hostname/Domain_name/IPAddress

ftp>

  • SCP (Secure Copy Protocol) təhlükəsiz nüsxədir (copy) və "SSH" tunelinə əsaslanan fayl ötürmə (məlumat mübadiləsi) protokoludur. Məlumat mübadiləsi zamanı əsasən mənbə (source) faylı oxuyaraq (destination) təyinat yerinə yazır və "scp" əmrinin "linux" terminalda icra edilməsi aşağıdakı kimidir:

scp -P port "filename" user@HOHOSTNAME/IPADDRESS:/data/directory 

scp "filename" user@HOHOSTNAME/IPADDRESS:/data/directory

  • SFTP (Secure File Transfer Protocol) "SSH" əasaslı və "SSH" tunelindən istifadə edən məlumat mübadiləsi protokoludur. Bu mübadilə protokolu vasitəsilə "host"-lar arasında təhlükəsiz və interaktiv əlaqənin yaradılması təmin edilir. Lakin "SSH" ilə "SFTP" protokolları fərqli bir funksiyaya sahibdir. Belə ki, "SSH" vasitəsilə uzaq hostlara daxil ola bilirsinizsə, "SFTP" vasitəsilə bu mümkün deyil, çünki "SFTP" yalnız məlumat mübadiləsi üçün nəzərdə tutulmuş bir protokoldur. Bu protokolun "linux" terminalda icra edilməsi əmri aşağıdakı kimidir:

sftp -P port username@hostname_or_IPAddress_of_remote_host 

sftp username@hostname_or_IPAddress_of_remote_host 

sftp>

  • Rsync (Remote Sync) uzaqdan (kənardan) köçürmə (copy) və sinxronizasiya deməkdir ki, "local" və "remote" "host"-lardakı fayl, qovluqları sinxronlaşdırır. Əgər "remote host"-da ona ötürülən məlumatlardan (fayl, qovluq) hər hansısa biri mövcud deyilsə, onda "remote host"-da həmin mövcud olmayan məlumatlar (fayl, qovluq) sinxronizasiya (köçürmə) zamanı yaradılmış olur. "Rsync" protokolu ən effektiv və sürətli məlumat (data) mübadiləsi vasitələrindən biridir, çünki bu protokoldan ehtiyat nüsxələri (live backup) yaratmaq üçün də istifadə edilə bilər. "Rsync" protokolu "scp" protokolu ilə müqayisə oluna bilər ki, bu protokolun üstünlüklərini təqdim edirəm:
  • "rsync" protokolu köçürmə (copy) funksiyasına görə "scp" protokolu ilə eynilik təşkil etsə də, lakin köçürmə (copy) prosesini "rsync" protokolu "scp" protokolundan daha da sürətli həyata keçirir;
  • "rsync" protokolu köçürmə prosesi zamanı köçürülən məlumatın (data) həqiqətən də köçürülüb-köçürülmədiyini yoxlayır, eləcə də hər hansı bir fərq varsa müqayisə edir, təyinat (destination) olan yerə yalnız fərqli məlumatların köçürülməsini təmin edir. Məsələn: Əgər ilk köçürülmə və ya sinxronlaşdırma prosesi zamanı 2GB həcmində məlumat mübadiləsi həyata keçirilibsə, sonradan həmin həcmli məlumatlara əlavə edilən dəyişiklik 3GB həcminə yüksəlibsə, bu zaman növbəti köçürülmə və ya sinxronlaşdırma prosesi zamanı təkrarən mövcud olan (2GB) məlumat deyil, yalnız əlavə edilmiş (1GB) dəyişiklik (məlumat) mübadilə olunur;
  • "rsync" protokolu vasitəsilə köçürmə prosesi zamanı əgər hər hansı bir şəbəkə (connection lost) itkisi yaranırsa, şəbəkə bağlantısı bərpa edildikdən sonra proses yenidən deyil, qaldığı yerdən davam edir;

Bu protokolun "linux" terminalda icra edilməsi əmri aşağıdakı kimidir:

rsync -avzh filename usename@hostname_or_IPAddress_of_remote_host:/data/directory

rsync -avzh /data/directory usename@hostname_or_IPAddress_of_remote_host:/data/directory

Dostlar,

İstər "GUI", istərsə də "CLI" olaraq bir çox məlumat mübadiləsi protokolları vardır və bu məlumat mübadiləsi bir çox "options"-larla istifadə oluna bilir. Beləliklə, güman edirəm ki, məlumat mübadiləsi protokollarının bəziləri barəsindəki bu məqaləm maariflənməniz istiqamətində işinizə yarayacaqdır.

Təşəkkür edirəm və uğurlar!

Hörmətlə,
Müəllif
Araz Əhmədov

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

How To Install WordPress On Rocky Linux 9

WordPress is widely recognized as the preferred platform for building websites and blogs due to its ease of use and wide range of customization features. Suppose you’re considering installing WordPress on Rocky Linux, an open-source operating system known for its reliability. In that case, you’ll find the process to be quite straightforward when coupled with the LAMP stack – Linux, Apache, MySQL, and PHP. In the following article, we will guide you through each step of setting up WordPress on Rocky Linux using LAMP, allowing you to get your website or blog up and running smoothly in no time. So, let’s dive into the process! Install WordPress On Rocky Linux 9 Step 1: Update Your System in Rocky Linux Step 2: Installation process of LAMP Step 3: Install WordPress in Rocky Linux 9 Step 4: Configuration of Database Step 5: Configuration of WordPress Step 6: Configuration of Firewall settings Step 7: Log in to WordPress Step 1: Update Your System in Rocky Linux Before installing any new sof...
Post a Comment
Read more

Fayl Bərpa Alqoritmləri

  Salam dostlar, Bu yazımda sizə fayl bərpa proqramlarının (Recuva, Wondershare, EaseUS Data Recovery və s.) faylları bərpa etməsi haqqında bəhs etmək istərdim ki, məhz bu proqramlar silinmiş məlumatların (şəkil, video, sənəd və s.) geri qaytarılması üçün xüsusi alqoritmlərdən istifadə edir. Bu prosesin texniki tərəflərini izah etmək üçün əvvəlcə bir neçə əsas anlayışı bilmək lazımdır: Silinmiş faylların vəziyyəti Əksər fayl sistemlərində (məsələn, NTFS, FAT32, exFAT) fayl silindikdə, həmin fayl fiziki olaraq diskin üzərindən silinmir ki, bu zaman: Fayl sistemində faylın olduğu yer boş olaraq işarələnir və həmin sahə üzərində yeni məlumat yazıla bilməsi üçün icazə verilir; Faylın "metadata"-ları (fayl adı, ölçüsü, yaradılma tarixi və s.) xüsusi strukturlarda saxlanılır (məsələn, NTFS-də MFT / Master File Table). Bu səbəbdən, fayl silindikdən dərhal sonra onu bərpa etmək mümkündür, çünki həmin məlumat fiziki olaraq diskin üzərində qalır. Ancaq yeni məlumat həmin yerə yazıldıqd...
Post a Comment
Read more

Antivirus Mexanizmi

Salam dostlar, Bu yazımda sizə antivirus mexanizminin necə işlədiyi haqqında bəzi məlumatları təqdim etmək istərdim. Belə ki, bildiyiniz kimi antivirus proqramları kompüterlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün ən vacib alətlərdən biridir ki, məhz virusları aşkar etmək, onların qarşısını almaq və onları zərərsizləşdirmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Beləliklə: 🔍 Virusun aşkarlanması Antivirus proqramları, əsasən, iki - imza əsaslı və davranış əsaslı üsulla virusları aşkar edir: İmza əsaslı aşkarlama (signature-based detection) - bu üsul, virusların əvvəlcədən müəyyən edilmiş imzaları (məlumat bazası) ilə müqayisə olunmasına əsaslanır. Hər bir virusun unikal bir imzası (kod parçası) olur və antivirus proqramı bu imzaları tanımaq üçün məlumat bazasını mütəmadi olaraq yeniləyir ki, bu üsul yalnız virusları aşkarlaya bilir; Davranış əsaslı aşkarlama (behavior-based detection) - bu üsul, virusun davranışına əsaslanaraq zərərli fəaliyyətləri müəyyən edir. Yəni, bir virusun fayllara icazəsiz...
Post a Comment
Read more